DOĞU KARADENİZ SÖZLERİ

1- Baktun olmayı, bakmayacasun.

2- Lafun tutarsa haçimsun, tutmazsa sen çimsun?

3- Eğer Karadeniz kızına kafa tutayisan, ya çok yağlu yidun dilun kayayi, ya da mermidan hızlı koşayisun.

4- Geliysan gel, gelmiysan haydee.

5- Sevduğuni alamadiysan, alduğuni seveceksun.

6- Yol cidenundur peşinden ağlayamam, yüreğum ağır deyil, öküzi, bağlayamam.

7- Yarumden ayri düştum gözlerim nemlu, içki haramdur deyi çay içtum demli.

8- İçune atarsun ama, içunden atamazsun.

9- Anasinun sütiyla adam olmayana, siğir eti ne etsun.

10- Bakmayun siz hamsinun ufak olduğune, sülalesi kalabaluktur.

11- Oksijen değilsun hoş, sensuzde yaşarum da !

12- Habu yalan dünyada eleceksun elenle, sevdaluk eyi şeydur edeceksun bilenle.

13- Adami yapan da karidur, yikanda karidur.

14- Araba gazsiz, müzik sessiz, ortam ‘laz'siz olmaz.

15- Susayısan sus, susmayısan afgur.

16- Adamdan adam çıkartur da, ekmeğini çıkartamaz.

17- Ağır basınca, yenglik kalkar.

18- Siçan deliğe sığmayınca, kargaları peşine takar.

19- Karganın boku ilaç olmuş, gitmiş denizin karşı tarafında pislemiş.

20- Öküz; ahırın içinde öküz, dışında da öküzdür!

21- Elden gelen oyun olmaz, o da vaktinde bulunmaz.

22- Aklun kesmezse, başkasına bakacaksun.

23- Yılan eğri buğri gider, deliğine düz girer.

TURFANDA

KARIZ SU KANALLARI

Bugün kullandığımız Turfanda kelimesi dilimize, şimdi Çin hudutları içinde Doğu Türkistan da bulunan TURFAN şehrinden gelir. Burada bulunan Karız Su Kanalları, Uygur Türkleri tarafından Milattan önce tarım için yapılmış, Mühendislik Harikası, Orta Asya’nın ve dünyanın en eski yeraltı su şebeke sistemidir.

Dünya uygarlık tarihinin en önemli yapılarından biri olarak kabul edilen Karız su kanalları, 2500 yıl kadar önce yapılmış muazzam eserdir. Çin’in 3 büyük mimari harikası arasında yer almaktadır ve Çin Hükümeti tarafından müze haline getirilmiş hala daha kanal olarak kullanılmaktadır.

Karız Su Kanalları, Tanrı Dağları’nda eriyen karlar ve yer altı kaynaklarından toplanan suyu, buharlaşmaması için çölün altından geçirerek 60 km uzakta Turfan şehrinde ki yerleşim yerlerine götürmektedir. Tanrı Dağları ve Turfan Bölgesi arasındaki kısım, aşırı sıcak olan çöllerden oluşur. Suyun buharlaşmasını önlemek için bu kanallar yerin altına örümcek ağı gibi örülmüştür. Karız Su Kanalları Çin Hükümeti tarafından, Çin Seddi ve Büyük Kanal ile birlikte Antik Çin’in üç büyük mimari harikası olarak kabul edilmektedir 

Çin Seddi’nden sonra ikinci sırada gelen ve dünyanın ikinci uygarlık harikası olarak kabul edilen Karız su kanalların toplam uzunluğu 5000 km den daha fazladır. Derinliği ilk 110 metre ve belli aralıklarla binden fazla 90, 80, 70, 60, en son Turfan'da10 metrenin altına inen kuyular bulunur ve bu kuyular aynı zamanda su miktarını ayarlayan su deposu görevi de yaparlar. Yapımı sırasında işçilerin ancak oturarak çalışabileceği tahmin edilmektedir. Tarım alanlarına günde 858 metreküp su taşımakta ve yağmurun çok az olduğu, ovalık bir bölge olan Turfan Bölgesi’ne hayat kaynağı olmaktadır.

Yapılan bu kanalların tamamı yerçekimi kuvveti ile çalışır ve milattan önce 200 yıllarında Uygur Türkleri tarafından çok ince hesaplamalar yapılarak tasarlanmıştır. Kanalların eğim açısı, suyun akışının sağlanması, doğru yoldan gitmesinin sağlanması ve yukarı seviyeye çıkarılması için ileri düzey matematik, fizik ve mühendislik bilgileri kullanılmıştır.

Kanallar yapılırken kullanılan teknikler, Uygur Türklerinin iyi organize olunmuş, ileri derecede bilgiye sahip bir uygarlık olduklarını göstermektedir. Pompa gereksinimi olmadan suyun yüzeye çıkarılması sağlanmış ve su en verimli şekilde kullanılmıştır.

Bilim insanları tarafından yapılan birçok araştırma ve bulgular da ilk tarım toplumlarının Orta Asya’da kurulduğu görülmüştür.

Günümüzde müze haline çevrilen bu kanallar sorunsuz bir şekilde çalışmaya, su taşımaya ve Turfan bölgesi için hayat kaynağı olmağa hala daha devam etmektedir.

Bu eserde; göçebe, barbar olduklarından bahsedilen Türk Milletinin aslında medeniyeti yaratan insanlar olduğu ve Milattan önce de yüksek uygarlık sergiledikleri ortaya çıkıyor. Zaten araştırma ve bulgularla ilk tarım toplumlarının dolayısıyla köylerin, kentlerin ve şehirlerin Orta Asya’da kurulduğu bilim çevrelerince ispatlanmıştır.

Türklere göçebe, barbar diyenler bu esere ne diyecekler? Türkler bu ana yurtlarından nasıl çıkarılmışlar? Ya buna ne diyecekler? İşte ta o zamanlar da yani milattan önce bile, Türkler yüksek uygarlık sergiledikleri halde, bugün olduğu gibi o zaman da Türkleri bölmüşler ve yok etmişler, yok edemediklerini de yerlerinden yurtlarından sürmüşlerdir. Şimdi de Türkler ile ataları arasında ki bağları koparıp aynı oyunları devam ettirmeğe çalışıyorlar. Saygılarımla...

Not: 
Karız, Kehriz, Keriz: Sebil, herkesin kullanımına açık çeşme. Dilimizde kullanılan 'keriz' anlamı buradan gelir.

Turfanda; Mevsiminden önce yetiştirilen sebze ve meyvelere verilen addır. Dilimize Turfan Şehrinden gelir.

TİRELİ ÇALIK HÜSEYİN

İzmir, Tire’nin Kireli köyünden Çalık Hüseyin, I. Dünya Savaşı’ndan sonra Vatanı kurtarmak için Çanakkale Cephesine sevk edilir. Bir çok kahramanlıklardan sonra bu yiğit kişi, Fransızlara esir düşer ve kendisi gibi esir düşen diğer Türk askerleri ile birlikte Marsilya’daki esir kampına götürülür. Artık Türkiye ile irtibatı kesilen Çalık Hüseyin şehit düştüğü zannedilir ve nüfus kayıtlarına öyle işlenir.

Halbuki Çalık Hüseyin şehit olmamış, esir düşmüştür. Uzun süre Marsilya Esir Kamplarında çeşitli işkenceler görür ve sonra soylu Fransızlar tarafından köle olarak kullanılır. Yedi yıl gibi uzun bir süre büyük zorluklar içinde yaşar.

Nihayet bir Fransızın evine bahçıvan olarak verilir. Evli ancak kocasından ayrı yaşayan evin hanımı Bernadette ile aralarında bir yakınlık olur ve bu yakınlık zamanla iyi bir ilişkiye dönüşür. Bu ilişkinin neticesinde bir erkek çocukları olur. Bu Fransız bayan, Çalık Hüseyin’le evli olmadığı için çocuğunu ayrıldığı eşinin nüfusuna Fransız ismi ile kaydeder. Ancak çocuğa ikinci isim olarak Hüseyin koyar. Zaman sonra Çalık Hüseyin Türkiye'ye gelmek arzusuyla bu kadından ayrılır. Ancak Çalık Hüseyin'i Fransız Hükümeti ülkelerinden ayırmaz, ayrılmasını sakıncalı bulur. Fransa da bir başına meydanda kalan Çalık Hüseyin seyyar satıcılık, demir yollarında ve tarlalarda işçilik gibi işler yaparak yaşamını bir müddet daha sürdürür.

Bir süre sonra tanıştığı Rachel Marcot adlı bir Fransız kadınla evlenir ve oturma izni alır. 1953 yılında, 28 yaşında ki eşiyle birlikte İzmir, Tire de ki Tireli Köyüne geri döner.

Döndüğünde ise bir sürpriz ile karşılaşır. Askerlik kayıtlarında "şehit", nüfus kayıtlarında ise "ölü" olarak işlendiği ortaya çıkar. O dönemin gazeteleri “Dirilen Şehit” ve “Şehit, Kontesle Döndü" manşetleriyle olayı magazinleştirir. Hatta Ayda bir dergisi, 17 Kasım 1953’de yayınlanan haberde, olayı okuyucularına “Dirilen Şehit, Kırk Sene Sonra Yirmi Sekiz Yaşında Bir Fransız Dilberiyle Köyüne Döndü” başlığı ile duyurur. Çalık Hüseyin Kireli köyünde eşiyle birkaç ay kaldıktan sonra Fransa’ya geri döner, iki yıl sonra da Fransa da ölür. İkinci eşinden çocuğu olmaz.

Tüm bunlar yaşanırken Çalık Hüseyin’in ilk eşi Bernadette, Çalık Hüseyin'den olan erkek çocuğuna taktığı Hüseyin ikinci adını, o çocuğun erkek çocuğuna, yanı torunlarına da ikinci isim olarak takarlar. Çalık Hüseyin’in oğlunun oğlu olan ve Fransa'nın kuzeyindeki Lille şehrinde yaşayan ikinci Hüseyin esas adı Vincent Hüseyin Pieterarens büyür, tarih öğretmeni olur ve ortalığı karıştırırken evinde bir aile fotoğrafı bulur. Bu fotoğraf Dedesi Çalık Hüseyin'in fotoğrafıdır ve izini sürdürmeğe başlar.

Vincent Hüseyin Pietererans, 1994 yılında Türkiyeye gelir ve büyük dedesi Çalık Hüseyin'in doğup büyüdüğü Tire'de akrabalarına ulaşmayı başarır ve bu olay belgesele konu olur. 

Kendisi büyük dedesi ile ilgili olarak, şunları söyler:
"Tire'den Çanakkale'ye savaşmaya gelmiş ve esir düşmüş. Devamlı nargile çekermiş ve bir de seccadesi varmış.”

FRANSA'DA TÜRK ŞEHİTLİĞİ

1915 yılı sonlarına doğru Çanakkale’de Fransızlar sayıları 50 den fazla esir aldıkları Türk askerlerini Fransa'ya götürürler. Bunlardan grip salgınında şehit olan 10 Türk askerinin mezarı Saint Michel Mezarlığı’nda bulunmaktadır.

Bir Cezayirli tarihçi tarafından yapılan araştırmalar sonucu tesadüfen 1992 yılında ortaya çıkarılan Marsilya’nın Carcassone şehrinde şehitlikte, yaşları 25-38 arasında değişen ve esir Türk Askerleri olduğu tespit edilmiştir.

Çanakkale'de esir olan askerlerin hikâyeleri, özellikle dış ülkelerde vefat edenlerinki pek gün ışığına çıkmadı. Ancak, Fransa'nın farklı şehirlerine götürülen Türk esirlerinin torunları veya onların çocukları, bugün o topraklarda varlıklarını sürdürüyor. 

Çanakkale Savaşına İzmir'in Tire ilçesinden katılan, Tireli Çalık Hüseyin'in ailesinin öyküsü bunlardan biri. Fransa'nın kuzeyindeki Lille şehrinde yaşayan tarih öğretmeni Vincent Hüseyin Pieterarens, çalışmaları sonucunda dedesi Tireli Çalık Hüseyin'in soy kütüğüne ulaştı. Buradan hareket ederek de Fransa'daki Türk esirlerini doktora tezi olarak hazırladı. Bu çalışma sırasında, Dışişleri Bakanlığı ile askerî arşivlerde iz süren Vincent Hüseyin, Fransa'nın değişik bölgelerine getirilen binlerce Türk askerinin isimlerini tespit etti. Bunlar arasında, Korsika da çalıştırılan bin kişilik Türk Askeri esirleri listesi de bulunuyor.

Türk tarihi böyle ilginç örneklerle doludur. Sevgili Türk Gençleri sizlere Türkleri kötülemek için her şey söylenecektir. Sizler duyduklarınıza inanmayınız. Araştırın ve mantığınızı kullanarak olayları değerlendiriniz. O zaman tüm gerçekleri öğreneceksiniz. Başkaları böyle istedi diye bu ulu ulusa, Mustafa Kemal Ata mıza asla ihanet etmeyiniz! Saygılarımla....